Het mysterieuze en raadselachtige vormen voor mij een weerslag, een contrapunt, bij wat fotografie vaak is: helder, concreet en verhalend. Ik ben een fotograaf die de fotografie ontkent en omarmt.

Na de fotomontages die ik de jaren 90 maakte, ben ik de laatste jaren vooral beziggeweest met het in beeld brengen van het mannelijk naakt. Tijdens het werk ontdekte ik gaandeweg nieuwe subthema‘s die steeds belangrijker voor me zijn geworden.

In de foto-installatie in wording (2020) met de titel ‘Reise Nach Jerusalem‘, werk ik voor het eerst thema‘s uit zoals identiteit, schuld, eenzaamheid, schaamte, bestaansrecht. Rode draad hierbij is de hardnekkige aanwezigheid van transgenerationele patronen binnen mijn familie, de geheimen die mijn moeder meenam toen ze stierf en mijn zowel feitelijke als fictieve zoektocht naar mijn Duitse grootvader.

Fotografie stelt mij in staat beelden te maken waarin ik de realiteit naar mijn hand kan zetten om de kijker mee te nemen naar de schimmige grenzen van waarheid en fantasie. ‘Het niet weten‘ en ‘het niet gezegde‘ zijn voor mij ongemerkt hoofdthema‘s geworden.

Linda Bais, september 2020

De moeilijke muze: bespiegelingen bij het mannelijk naakt van Linda Bais

Door: Fanny Kuitenbrouwer (2018)

Linda Bais laat ons met haar foto's van het mannelijk naakt met andere ogen kijken naar het lichaam van de man - of doet ons zelfs beseffen dat we het mannelijk naakt voor het eerst pas echt goed zien. Deze nieuwe blik toont ons iets universelers dan de rollen waar het mannelijk imago in gevangen zit.

In de kunsthistorische traditie deelt het mannelijk naakt met het vrouwelijk naakt de letterlijke belichaming van traditionele gender-specifieke kenmerken. Waar de naakte vrouw een gezonde maagd, sensuele hoer of zachte moeder moet zijn, is de naakte man een bovenaardse halfgod of atletische krijger. De nadruk op goddelijke perfectie en een atletisch lichaam die we hebben overgeleverd gekregen van de Klassieke Oudheid, bepaalt tot op heden onze beeldcultuur.

Een ander beeld ontstaat voor het eerst in de jongere homo-erotische kunsttraditie. Het lichaam wordt hierin afgebeeld als lustobject. Maar wat deze andere benadering met de traditionele verbeelding van het mannelijk naakt gemeen heeft is dat de mannelijke blik nog steeds dicteert hoe het mannelijk lichaam gelezen moet worden. Niet alleen kent de kunstgeschiedenis door de eeuwenlange achterstelling van vrouwen nauwelijks vrouwelijke kunstenaars, als deze er al waren was het mannelijk naakt lange tijd verboden terrein.

Linda Bais biedt als vrouwelijke kunstenaar een blik op het mannelijk naakt voorbij de categorieën waar we bekend mee zijn. Zij stelt het mannelijk naakt letterlijk in een ander licht - ze boetseert als het ware met licht in haar foto's in plaats van ermee te schrijven *. Haar foto's lijken op het eerste gezicht abstract; het is niet direct te onderscheiden welk deel van het lichaam is uitgelicht - of het wel om een lichaam gaat. Misschien is het wel een landschap. Je blik wordt langs de in het licht gezette lijnen geleid, als een hand die het terrein - het lichaam - verkent. Je wordt hierdoor gedwongen nauwkeuriger te kijken, misschien wel voor het eerst echt het mannelijk lichaam in je op te nemen. Zo doemt een begrijpelijke vorm op uit de donkere achtergrond en omdat onze blik het al heeft aangeraakt voelen we ons verbonden met het verschenen lichaam.

Met haar foto's brengt Linda Bais het mannelijk lichaam dichterbij. Door in te zoomen op plooien, lijnen, enkels en voeten, wordt de blik naar de lichamelijkheid van de naakte man geleid en kan het lichaam zich emanciperen, losmaken, van de connotaties die het mannelijk lichaam omhullen. De man lijkt voor het eerst te bestaan als lichaam, ontdaan van de verwachting sterk, machtig, of een lustobject te zijn. In de foto's van Linda Bais wordt de vastgelegde kwetsbaarheid van zijn lichaam de kracht van de man. Wij zijn nog niet gewend aan deze manier van kijken naar het mannelijk naakt. Ons netvlies is nog gevuld met beelden van die naakte sportieve halfgoden of sensuele playboys voor mannen. Maar als we onze blik laten leiden door de lijnen die Linda Bais op laat lichten in haar foto's, vertelt het mannelijk naakt veel meer dan de prototypes waar we mee zijn opgevoed. Haar foto's van mannelijke naakten laten ons zien dat wij allemaal - mannen en vrouwen - kwetsbare mensen zijn en juist daarom dappere krijgers, met ons fragiele, maar mooie en lief te kozen lichaam om ons heen.

*(photos gr. licht, graphein gr. schrijven, fotografie is dus letterlijk schrijven met licht)

Verstilde beelden

Tekst: Tony Tangel

De foto's van Linda Bais spelen een spel met licht, donker, scherpte en onscherpte, maar het is complexer dan dat alleen. Haar abstracte composities nodigen uit tot goed, langdurig kijken, tot turen bijna. En als de ogen zijn gewend aan het licht – of juist het ontbreken daarvan – ontstaat ruimte, die soms herkenbaar is, maar niet altijd.

Linda Bais mag spelen met de werkelijkheid, de realiteit die zij staande houdt, is het vermogen haar verbeeldingskracht met grote vakkundigheid te realiseren.

Citaat van kunstenaarJohan Breuker: "De intensiteit en stemming in jouw foto's weten mij goed vast te houden en grijpen mij aan. Het zal de verstilling zijn, de suggestieve ruimte die je aanbiedt. Bepaald niet lichtvoetig maar schoonheid met een pijnscheutje."